Montrö Sözleşmesine göre Türk Boğazı’ndan arama yapmadan geçen gemilerden alınan ücret ve harçlara esas olan “Altın Frangı” değeri, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından her yıl olduğu gibi 1. Ocak 2018 Temmuz.1 Bir altın frangı 4,08 dolara eşittir.
Bakanlığın açıklamasına göre, 20 Temmuz 1936’da imzalanan Montrö Sözleşmesi, Türk Boğazı’nda ticaret gemilerinin serbest geçişi ilkesini korurken, Boğaz geçiş rejimini Türkiye’nin güvenliğini göz önünde bulundurarak yeniden düzenledi.
Türkiye için büyük stratejik, siyasi ve ekonomik öneme sahip bir bölgeyle yakından bağlantılı olan Montrö Anlaşması, imzalandığı günden bu yana ayakta kalan ender çok taraflı anlaşmalardan biri olarak uygulanmaktadır. Türkiye’nin 86 yılı aşkın süredir tam bir tarafsızlık ve titizlikle uyguladığı sözleşme, Türkiye’nin yanı sıra tüm Karadeniz ülkeleri ve üçüncü ülkeler için makul ve uygulanabilir bir çıkar dengesi yaratmaktadır.
Montrö Boğazları Sözleşmesi’nin 2. maddesi, Türkiye Boğazlarından kesintisiz geçen gemilerden alınacak vergi ve harçları düzenlemektedir. Buna göre Türk Boğazlarından kesintisiz geçiş yapan gemilerden sağlık kontrol, deniz feneri ve kurtarma hizmetleri olmak üzere üç kalem ücretlendiriliyor.
Bu ücretlerin hesaplanması, 1936 Montreux Sözleşmesi hükümlerinde tanımlanan “altın frangı” birimine dayanmalıdır.
Ayrıca Sözleşmenin Ek’inde “Bu vergi ve harçlarda Türk Hükümeti tarafından kabul edilecek indirimler bayrağa bakılmaksızın uygulanacaktır” denilmektedir. Karşılık dahildir.
ALTIN FRANK NEDİR?
Türk hükümetine 1983 yılında devlet kararıyla verilen indirim izni nedeniyle ücretlerde yüzde 75 civarında kesinti yapılmış ve o gün belirlenen “altın frangı”nın indirimli değeri 2022 yılına kadar kullanılmıştır. Hacı Kara, Altın Frank’ın Boğazlarda Uygulanması başlıklı makalesinde Altın Frank hakkında şu bilgileri verdi:
“Uluslararası uygulamada, hesap birimi olarak iki altın frank kabul edildi. Bunlardan ilki Napolyon tarafından 1805 yılında çıkarılan 900/1000 ölçeğinde (7.4 (17 germinal) 10/1000 idi ve 1920 yılında Milletler Cemiyeti hesap birimi olarak kabul edildi. 31 gram altın içeren Fransız frangı, 24 karata dönüştürüldüğünde ve ondalık kesir olarak ifade edildiğinde 0,290323 gram saf altına eşittir.
İkinci hesap birimi olan altın frangı, 1928’de Poincáre’nin başbakanlığı sırasında oluşturulan “Poincáre frangı”dır. Bu frank 58,95 miligram 24 ayar altın içerir. İçerik olarak, 0.290323 gram (290323 miligram) saf altına karşılık gelen 20.30497 germinal franka karşılık gelir. Başka bir deyişle, Germinal frangı, Poincáre frangı’nın 4.9249024 katı değerindedir.
Rahmetli Prof. Dr. Tahir ÇAĞA, 1994 yılında yayınladığı yazısında, Anlaşmaya esas olacak Altın Frank’ın Germinal Frank olması gerektiğini belirtmektedir. Poincáre Frank’ın Sözleşme’nin imzalandığı tarihte yeni uygulanan bir birim olması, Germinal Frank’ın kullanımda bir birim olması, ancak bir hesap olması nedeniyle Sözleşme’de kararlaştırılan Altın Frank’ın “Germinal Frank” olduğu kanaatindeyiz. Milletler Cemiyeti tarafından bile kabul edildi.”
GÜNCELLEME YENİ YAPILMIŞTIR
Bu arada indirimli “Altın Frank” değerinde herhangi bir güncelleme yapılmadı.
Türk Boğazlarından geçen gemilerin ödeyecekleri sağlık muayene hizmeti, deniz feneri hizmeti ve kurtarma hizmeti bedellerine esas olacak “Altın Frangı” değerinin güncellenmesine karar verildi.
BİR ALTIN FRANK KAÇ DOLAR?
Buna göre, 1983’te “0,8063 ABD Doları” olan 1 altın frangı, 7 Ekim 2022’de geçerli olmak üzere “4,08 ABD Doları” olarak güncellendi.
Bu sayede aramasız geçen gemilerden halihazırda tahsil edilen deniz feneri ve kurtarma hizmet bedelleri 5 kat artırılmıştır.
Kararla, “Altın Frank”ın artık sabit tutulmamasına ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından 1 Temmuz’dan itibaren belirlenen yöntem kullanılarak her yıl Haziran ayının sonundan itibaren güncellenmesine karar verildi.
